NTHUAV TXIV PLIG NYIAJ POV KEV TSHAJ NTUJ LUS.

(Daim duab no muab los ntawm Maiv Tooj Lis tus facebook)

"Txiv Plig Nyiaj Pov hais tias nws zoo siab vim Tswv Ntuj muab nws qee los pub rau haiv Hmoob, nws ua Ntuj tsaug."

Raws li kuv hnov, kuv pom thiab kuv paub los ntawm Txiv Plig Nyiaj Pov tus kheej. Txiv Plig Nyiaj Pov pib tuaj nrog Hmoob nyob hauv lub zos Roob Nyuj Qus tau 9 xyoos, thiaj mam muaj Yaj Zam Nob tib yig txais kev ntseeg xwb. Thaum Zam Nob kawm kev ntseeg, mas muaj Yaj Tsuj Xyooj nkawd 2 niam txiv nrog Zam Nob kawm thiab, vim Zam Nob yog nkawd tus txiv ntxawm. Ces nkawd yog thawj 2 yim Hmoob xub txais kev ntseeg.
Xyoo tom qab muaj Thoj Tsav Ntxaij yim los ntseeg Ntuj ntxiv. Xyoo 1952, mam yog Yaj Nkias Keem tsev neeg thiab nws coj nws 5 leeg kwv tij los ntseeg Ntuj huv si. Cov xub txais kev ntseeg no, puav leej yog pab thawj neeg nyob hauv lub zos. Lawv muaj kev sib raug zoo rau txhua lub xeem Hmoob thiab raug zoo rau tej nom tswv kav teb chaws. Xyoo 1954, muaj Thoj Vam Khwb tsev neeg los ntseeg ntxiv. Yog Txiv Tswv Qhia Txwj Choo txiv. Txiv Plig Nyiaj Pov tau xa Yaj Zoov Ntxheb thiab nws tus kwv Faiv Ntxhos nkawd mus kawm ntawv nyob hauv nroog Paksan.
Txiv Plig xav xa cov muaj niam muaj txi mus ua ntej, vim lub caij ntawd Hmoob tseem ntshai tso tej me nyuam mus nyob chaw qis hauv tej nroog, lawv ntshai tsam muaj txiab nkeeg. Yog Ntuj xaiv los yog Ntuj hu, ces Txiv Plig Nyiaj Pov thiaj tuaj nug txog 2 tug me nyuam ntsuag. Nkawd zoo siab heev thiab tuaj yeem mus kiag. Nkawd tus tij laug Nkias Keem yog neeg thoob tsib, ces nws tso lus rau nkawd mus. Thiaj muaj thawj 2 tug me nyuam Hmoob nqes mus ua sawv daws ntej. Lub sij hawm ntawd, cov txheeb ze tuam cuab kwv tij thiab tsoom neej tsa tuaj kom ib co lus plaub ntug rau nkawd tus tij laug tias : nws muab nws 2 tug kwv muag rau Txiv Plig coj mus pub rau Nyav noj lawm. Yaj Nkias Keem yog ib tug neeg thoob tsib. Nws hais meej tias : nws 2 tug kwv mus kawm ntawv xwb, los tej kwv tij yeej tsis ntseeg li. 
Nws thiaj cog lus tias : “Yog kuv 2 tug kwv mus 1 xyoos txwm nkaus tsis rov los, ces nej mam tuaj hais plaub. Leej twg xav muab kuv hlais ib daig zuj zus ib tog tuaj los tau !”

Tsoom txheeb ze thiaj muab cov lus plaub ntug no ncua ua 1 xyoos tseg. Thaum txog lub caij tsev kawm ntawv so, ces nkawd rov los txog tsev. Tsoom txheeb ze hais zom zaws tias : “Vuag ! Ua cas 2 tug me nyuam ntawd yuav hnav zoo ua luaj ! Thiab txawj hais lus Los Tsuas, txawj hais lus Fab Kis kawg li ! Nkawd zoo cuag tub nom tub tsw.”
Ces cov lus plaub ntug ntawd ploj thiab tsis muaj leej twg muaj cuab kav tuaj hais ib lo lus thov txim txog tav no. Xyoo ntawd yog xyoo 1956, thiaj muaj 5 yig Hmoob los txais kev ntseeg ntxiv : yog Thoj Pov Xyooj tsev neeg nrog rau ib yim Hmoob Xyooj thiab 3 yim Hmoob Yaj. Cov tub xub tau mus kawm thiab tau ua Xib Hwb yog thawj pab neeg ntseeg ntawd cov tub.

Xib Hwb Yaj Txoov Yeeb yog Yaj Zam Nob tij laug tub. Thoj Tshus Hwj yog Thoj Tsav Ntxaij tus tub. Yaj Zoov Ntxheb thiab Yaj Faiv Ntxhos, yog Yaj Nkias Keem 2 tug kwv. Txiv Tswv Qhia Txwj Choo yog Thoj Vam Khwb tus tub. Txiv Plig Cwj Vuam Yaj Chiv, yog Yaj Tsuj Xyooj tus tub. Yaj Txhim thiab LTH Yaj Xov Tsheej nkawd, yog Yaj Nkias Keem 2 tug tub.
Xyoo 1957, muaj ib pab Txiv Plig Is Tas Lias tuaj tshaj Ntuj Lus nyob Los Tsuas teb. Lub Koom Txoos tau faib lub xeev Louang Phrabang, Xaignabouri, Louang Namtha thiab Phongsali rau cov Txiv Plig Is Tas Lias ua cov saib. Txiv Plig Nyiaj Pov thiaj tshais chaw mus nyob rau Xam Neua. Txiv Plig Nyiaj Pov mam mus pib kev tshaj Ntuj Lus nyob rau ped. Kuj yog Tswv Ntuj lub txiaj ntsim qhib kev rau Txiv Plig lawv mus. Muaj Txiv Plig Soob Leej (Perre Rangceur), Txiv Plig Soubra thiab ib pab kwv luag lawv ua ke mus.
Lawv muaj hmoo, vim yog txoj kev Tswv Ntuj xaiv rau lawv mus. Nyob Xam Neua, lawv kuj xub ntsib pab thawj neeg Hmoob yog pab kav zej zog ua Txiv Plig lawv cov phooj ywg thiab. Cov Thawj neeg ntawd, muaj ntau xeem Hmoob sib xyaws. Tsoom Hmoob nyuam qhuav pib txais kev ntseeg xwb, ces lub teb chaws twb nyob tsis thaj yeeb lawm. Txiv Plig Nyiaj Pov thiab nws pab kwv luag nyob tsis taus, lawv thiaj khiav los rau tuam ceeb Vees Cas.
Xyoo 1959, Xib Hwb Paj Lug Thoj Xyooj thiaj nrog Txiv Plig Vaj Pov mus rau sab Louang Namtha. Nkawd tham txog kev ntseeg tau 3 hnub xwb, twb muaj 15 yim Hmoob txais kev ntseeg lawm. Muaj ntau leej cov tub ntxhais hluas lawv xav kawm ntawv, tab sis tsis muaj Xib Hwb. Ces Txiv Plig Neej Vaj tuaj tos Leej Tsob Hwb Yaj Zoov Ntxheb nyob hauv tsev ntawv mus ua Xib Hwb qhia kev ntseeg thiab qhia ntawv rau cov tub ntxhais Hmoob nyob lub zos Nas Vaas. Tau 1 xyoos tom qab xwb, muaj 20 yim Hmoob los txais kev ntseeg ntxiv. Cov kwv tij Hmoob lawv sib faib nyob hauv 4 lub zos, xws li lub zos Nas Vaas, lub zos Looj Thaj, lub zos Pas Xas Lees thiab lub zos Phus Xaab. Cov xub ntseeg Yes Xus lub Moo Zoo, kuj yog cov thawj neeg ua xeev txwj xeev laus kav zej zog. Nyiam no, lawv cov xeeb ntxwv nyob tas rau As Mes Lis Kas teb. Xyoo 1962, Txiv Plig Nyiaj Pov tsa tau lub Tsev Hauv Paus rau cov tub ntxhais hluas mus kawm ua Tub Tshaj Ntuj Lus nyob hauv tuam ceeb Vees Cas. Leej Tsob Hwb Yaj Zoov Ntxheb thiaj los ua Xib Hwb qhia ntawv rau cov tub ntxhais hluas nyob ntawd.
(Louang Namtha), cov tub hluas uas tuaj kawm muaj xws li : Leej Tsob Hwb Yaj Nyiaj Kaub, Xyooj Txos Vam Yis thiab Yaj Ntxoov Yias. Tseem Muaj 5 leeg ntxhais uas yog cov kuv nco tau, yog Ntxhi Thoj, Sua Thoj, Tswb Xyooj, Maiv Mos Xyooj, Paj Vaj thiab Rhia Vwj. Cov no puav leej mus nyob txawv teb chaws tag lawm.
(Louang Phrabang), muaj Leej Tsob Hwb Yaj Xov Tsheej, Xib Hwb Yaj Tswv Nkaub thiab ib pab ntxhais.

(Vees Cas), muaj Xib Hwb Yaj Nom Rwg, Xib Hwb Tsab Nyiaj Hwj, Yaj Nkias Neeb, Xib Hwb Lauj Vam Ntxawg, Xib Hwb Lis Vam Neeb, Xib Hwb Xyooj Vaj, Xib Hwb Yaj Npuag Neeb, Vwj Zoov Huas, Vwj Vam Lis thiab tseem muaj ntau leej kawm tsis tau tiav, teb chaws kub ntxhov ces tso lawv tseg lawm. Cov ntxhais  kuj muaj Muas Npaim thiab ntau leej ntxiv.
(Xam Neua), muaj Xib Hwb Lis Nkaj Teev, Leej Tsob Hwb Lauj Vam Thaiv, Xib hwb Lauj Fav Tswb, Xib hwb Tsab Xov Tshaj, Xib Hwb Vaj Nyiaj Lwm, Xib Hwb Thoj Txoov Lauj, Xib Hwb Thoj Nkaj Xwm, Xib Hwb Vaj Vam Lis thiab Xib Hwb Lis Kuam.
(Xieng Khouang), muaj Xib Hwb Yaj Tsav Ntxawg, Yaj Nom Lis, Leej Tsob Hwb Lis Pov Yaj {Yaj Zeb} thiab Txhim Hawj.

Cov Ntxhais muaj Yaj Daus cov muam xws li, Niam Muas Liab, niam Lis Txoov,  Lis Mos Yas thiab tseem muaj ntau leej tsis nco lawv cov npe tas lawm. Xyoo 1966, Txiv Plig Tshaj Sawm tuaj ntsib Txiv Plig Nyiaj Pov nyob Vees Cas, thiab sib tham txog kev tshaj Ntuj Lus nyob Thaib teb.
Txiv Plig Nyiaj Pov thiab Txiv Plig Tshaj Sawm xa Yaj Zoov Ntxheb mus ncig saib cov Hmoob nyob Roob Hooj Kav, nws mus tau 3 lub hlis.
Yaj Zoov Ntxheb mus txog rau lub zos Thab Npawb, zos Pam Nyab, zos Khib Thaub los yog Roob Tshauv, zos Roob Nplooj thiab zos Khej Me. Ces Txiv Plig Tshaj Sawm mam mus tsa tsev nyob Khej Me. Lub Tsev Hauv Paus Hmoob nyob Vees Cas, thiaj xa Xib Hwb Lis Nkaj Teev mus nrog Txiv Plig Tshaj Sawm nyob tau 1 xyoos, nws mam rov los rau Vees Cas. Yaj Zoov Ntxheb thiaj mus tos Xib Hwb Lis Nom Npis nyob Thaib teb, tuaj mus kawm nyob Vees Cas. 2 xyoos tom qab thiaj mam tos Xib Hwb Vaj Kuam, Yaj Toog, Yaj Rwg, Lis Tsheej (Npuag Tsheej) thiab Lis Mab lawv mus kawm ua Xib Hwb nyob Los Tsuas teb. Lawv tab tom kawm tiav xwb, ces Los Tsuas teb nyob tsis thaj yeeb lawm. Lub Tsev Hauv Paus Hmoob tso lawv rov mus tsev. Txiv Plig Tshaj Sawm thiaj mus tsa nws lub tsev Hauv Paus nyob Tseej Maim thiab nws npaj kom muaj ib pab Xib Hwb.
Txiv Plig Tshaj Sawm lub txiaj ntsim tawg paj txi txiv nyob hauv tsoom Hmoob nyob Thaib teb, ces los txog rau xyoo 2017 no, twb muaj 3 tug Txiv Plig Hmoob lawm. Thawj tug yog Txiv Plig Tshaj Xwm Thoj. Tus 2, yog Txiv Plig Muas Lauj thiab tus 3, yog Txiv Plig Coj Xeem xeem Yaj.
Xyoo 1968, Leej Tsob Hwb Yaj Zoov Ntxheb mus tshaj Ntuj Lus thiab tsa thawj lub tsev teev Ntuj nyob hauv nroog Looj Ceeb.
Yaj Zoov Ntxheb tau caw yawg hlob Vaj Pov ua tus qhib lub tsev teev Ntuj ntawd. Xyoo 1975, lub teb chaws nyob tsis thaj yeeb, ces tsoom Hmoob thiaj tau khiav ua thoj nam mus rau Thaib teb. Xyoo 1977, Txiv Plig Neej Vaj thiab Txiv Plig Nyiaj Pov coj ib pab Hmoob mus nyob rau teb chaws Nkws Yas. Pab Hmoob ntawd yog thawj pab Hmoob uas txais kev ntseeg los ntawm Txiv Plig Nyiaj Pov nyob Roob Nyuj Qus. Lawv mus nyob Nkws Yas Txiv Plig thiab Leej Tsob Hwb Yaj Zoov Ntxheb nkawd coj ib pab tub hluas kawm kev tshaj Ntuj Lus.
Lub zim txwv Leej Tsob Hwb Yaj Zoov Ntxheb mus rau As Mes Lis Kas teb lawm. Thiaj muaj 2 leeg kawm tiav zoo tsa ua Leej Tsob Hwb. Yog Leej Tsob Hwb Yaj Nkias Teeb uas yog Yaj Zam Nob tus tub ntxawg. Thiab Leej Tsob Hwb Ntxoov Nruas Vaj. Nyob Javoey muaj Leej Tsob Hwb Hawj Nyiaj Nkaub. Dhau tej hais no tas lawd, lub xov tooj cua Zoo Tswv Zov Yaj hais ua lus Hmoob nyob Fis Lis Pees teb, kuj yog Txiv Plig Nyiaj Pov lub tswv yim xav tshaj Ntuj Lus rau tsoom Hmoob nyob As Xias teb.
Thaum Los Tsuas teb tseem nyob thaj yeeb, nws yeej npaj nws lub tswv yim ntawd lawm. Nws twb npaj kom muaj ib cov tub mus hais lus saum xov tooj cua. Zoo li lawv txoj hmoo yuav mus tsis txog qhov ntawd, lawv xub tawm mus ua txoj lawv nyiam ua ntej lawm. Twb yog lub caij Txiv Plig Nyiaj Pov mus nyob Nkws Yas teb, mas nws mam txiav txim siab ua kiag. Thiaj pib muaj lub xov tooj cua Zoo Tswv Zov Yaj los txog niaj hnub no. Txiv Plig Nyiaj Pov twb mus Suav teb tau 4 xyoos tej lawm. Xyoo 1983-1984  Kuv nrog Txiv Plig wb mus rau Khib Meej, Kim Yaaj thiab Kim Tsawb. Txiv Plig nqa cov Ntawv Hmoob Thoob Teb mus luam nyob Khib Meej faib rau cov Hmoob nyob Suav teb tau kawm.
Ob peb xyoos tom qab xwb, cov Hmoob Suav twb paub Ntawv Hmoob Thoob Teb yuav luag sib npaug li cov Hmoob nyob lwm teb chaws, yog vim lawv txoj kev rau siab kawm ! Lub caij peb tseem nyob Los Tsuas teb, Txiv Plig tsim tau ib pab tub tshaj Ntuj Lus zoo li hais no. Nws npaj kom cov tub tshaj Ntuj Lus txhob ua neeg thov khawv ntawm cov neeg ntseeg los noj. Nws cob qhia nws npoj Xib Hwb kom lawv txawj ua qoob loo, yug tsiaj yug txhuv. Ib xyoos twg 5 tug Xib Hwb yuav tsum mus cog qoob loo, yug tsiaj txhu muag kom tau ua ib co nyiaj hli los yug cov Xib Hwb sawv daws. Lawv ua muaj ntsis xws li cov Txiv Twj Cuab txheej thaum ub lawv ua lawv teb los noj.
Thaum Txiv Plig lub neej yuav kawg, nws hais tias : 
nws zoo siab vim Tswv Ntuj muab nws qee los pub rau haiv Hmoob, nws ua Ntuj tsaug.
Thov Ntuj pab kom Hmoob tuav Hmoob tej kab lis kev cai tseg kom zoo. Vim yog Hmoob li puav pheej muaj txuj ci ua kom luag lwm haiv neeg saib taus Hmoob thiab hwm Hmoob. Pom tias Txiv Plig Nyiaj Pov lub txiaj ntsim twb tawg paj txi txiv nyob hauv tsoom Hmoob ntau kawg lawm.
Tswv Ntuj yog tus qhib txoj kev ntseeg Yes Xus lub Moo Zoo rau Hmoob, kom sawv daws tig los ntseeg thiab sib koom ua kwv ua tij nyob sib hlub tsheej ib yig !

Tus sau : Leej Tsob Hwb Yaj Zoov Ntxheb

Add new comment

5 + 6 =